Wet- en regelgeving

Vanwege de Kernenergiewet is een vergunning verplicht voor de meeste handelingen met bronnen van ioniserende straling. Bijvoorbeeld het werken met radioactieve medicijnen in een ziekenhuis of het draaiende houden van een kerncentrale. De wet bepaalt dat alleen de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) deze vergunningen kan verlenen. Op de website van de ANVS staat meer informatie over de vergunningverlening. De ANVS en andere inspectiediensten houden er ook toezicht op dat de regels én voorschriften van de vergunningen worden nageleefd.

Vergunning voor de bouw van een kerncentrale

Marktpartijen die aan alle voorwaarden voldoen kunnen mogelijk een vergunning voor de bouw van een kerncentrale krijgen.

Marktpartijen moeten onder andere voldoen aan:

•    eisen voor de veiligheid;
•    toepassing van kernenergie voor vreedzame doelen;
•    de eis dat ze voldoende geld hebben om de kerncentrale na sluiting veilig en volgens alle regels op te ruimen.
Een overzicht van het volledige stelsel van wet- en regelgeving staat in de Wegwijzer nationaal beleid nucleaire veiligheid en stralingsbescherming.
 

Vergunningverlening nucleaire activiteiten

Er zijn meerdere vergunningen nodig om een kerncentrale te kunnen bouwen en in bedrijf te nemen. Vervolgens moet er ook worden gecontroleerd dat de regels en voorschriften worden nageleefd. Dat doet de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS). Zo staat dat ook in de Kernenergiewet.

De volgende vergunningen zijn nodig:

•    Oprichtingsvergunning om een kerncentrale te kunnen bouwen.
•    Vergunning om de kerncentrale in bedrijf te nemen (in werking te brengen) en in bedrijf te houden. Deze vergunning wordt regelmatig geëvalueerd. De ANVS houdt toezicht op de veiligheid van kernreactoren.
•    Eventuele technische aanpassingen aan de kerncentrale (bijvoorbeeld om de veiligheid te verbeteren).
•    Het buitenbedrijf stellen en ontmantelen van de kerncentrale.

Ook andere vergunningen nodig

Naast vergunningen op grond van de Kernenergiewet heeft een kerncentrale ook andere vergunningen nodig, zoals:

•    een omgevingsvergunning voor het bouwen; 
•    (eventueel) een aanpassing van het bestemmingsplan; 
•    vergunningen voor directe lozingen in het oppervlaktewater;
•    vergunningen (of ontheffingen) voor de bescherming van flora en fauna.

De meeste andere vergunningen gaan via gemeenten en provincies. Ook Rijkswaterstaat en de waterschappen kunnen hiervoor nodig zijn. Bijvoorbeeld voor vergunningen voor gebruik en lozing van koelwater. Voor de bouw van een kerncentrale moet altijd een milieueffectrapportage worden opgesteld. Daarin wordt onderzocht wat het effect is op het milieu. Als deze procedure gaat starten, zal hier een aparte website voor komen. 

Coördinatie ministerie Economische Zaken en Klimaat

Gaat het om de aanleg en uitbreiding van een kerncentrale met een elektrisch vermogen van ten minste 500 megawatt elektriciteit? Dan coördineert het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de vergunningen en goedkeuringen van het project. Dat is omdat het om de besluitvorming van energieprojecten met een nationaal belang gaat. Dit staat in de Rijkscoördinatieregeling.

Locaties voor eventuele nieuwe kerncentrales

Een belangrijke vraag is waar kerncentrales in Nederland gebouwd zouden kunnen worden. Hiervoor heeft Nederland een zogenoemd ‘waarborgbeleid voor kernenergie’. In dit waarborgbeleid is een aantal locaties aangewezen waar een kerncentrale mogelijk kan komen, de ‘waarborglocaties’. Voor deze locaties geldt dat zij kunnen voldoen aan de randvoorwaarden, waaronder aanwezigheid van koelwater en bereikbaarheid. Op deze locaties mogen geen ontwikkelingen plaatsvinden die de eventuele bouw van kerncentrales onmogelijk maken of ernstig belemmeren. Deze aangewezen locaties zijn Eemshaven, Maasvlakte I en Borssele. 

Deze locaties worden overwogen voor de bouw van de twee nieuwe kerncentrales. Behalve Eemshaven, want er is in de Tweede Kamer afgesproken dat Eemshaven niet langer een waarborglocatie moet zijn. Ook is er in de Tweede Kamer afgesproken dat er geen kerncentrale gebouwd moet worden in de provincie Groningen (waar Eemshaven ligt). Daarom wordt Eemshaven niet overwogen voor de twee nieuw te bouwen centrales. Het kabinet wil Eemshaven als waarborglocatie schrappen. 

Borssele is door het kabinet benoemd als voorkeurslocatie voor de nieuwe kerncentrales. 

Overigens is er geen juridische basis om de bouw van kerncentrales op andere locaties dan de waarborglocaties tegen te houden, zolang er aan de veiligheidseisen wordt voldaan en het bestemmingsplan dat toestaat. Ook dan moeten hiervoor alle benodigde vergunningen worden aangevraagd.