De gemeente Borsele en de provincie Zeeland hebben gewerkt aan een regionaal voorwaardenpakket. Zij hebben hun inwoners en stakeholders gevraagd welke voorwaarden zij willen stellen aan de mogelijke komst van grote energieprojecten in de regio, waaronder twee nieuwe kerncentrales. Begin 2024 zijn deze voorwaarden door de gemeente en de provincie samengesteld en aangeboden aan het Rijk. Om op een juiste manier gehoor te geven aan beide voorwaardenpakketten werkt het ministerie van Klimaat en Groene Groei samen met de provincie Zeeland en gemeente Borsele aan een Rijk-Regiopakket. Dit pakket is bedoeld om de impact op de leefomgeving te verminderen en een impuls te geven aan de regio.
Om te kunnen bepalen in hoeverre tegemoet kan worden gekomen aan de door de regio gestelde voorwaarden wordt er rekening gehouden met een aantal uitgangspunten. Het pakket moet proportioneel zijn, het moet passen in het Nederlandse energiesysteem, het moet juridisch haalbaar zijn en het moet passen in de Nederlandse wet- en regelgeving.
Voorwaarden opgenomen in lopende processen en onderzoeken
Om tot een definitief antwoord te komen op de voorwaarden, is nog veel onderzoek nodig. In deze fase worden er daarom nog geen voorwaarden toegekend of afgewezen. Om zo snel mogelijk tot een antwoord te komen nemen we samen met de provincie Zeeland en gemeente Borsele de voorwaarden op in processen en onderzoeken die al lopen. De categorieën zijn:
- Vergunning: Een voorwaarde kan nader worden uitgewerkt in Plan-MER of Project-MER en kan dan uiteindelijk in één van de vergunningsdocumenten opgenomen worden. Dit geldt voor wettelijke maatregelen.
- Aanbesteding/Contract: Een voorwaarde kan nader worden uitgewerkt in de technische haalbaarheidsstudie, en later in de aanbesteding met de marktpartijen. De voorwaarde kan dan uiteindelijk in het contract met de marktpartij worden opgenomen. Dit geldt voor bovenwettelijke maatregelen rond de nieuwbouw kerncentrales.
- Rijk-regioafspraken: Voorwaarden die niet via bovenstaande twee processen kunnen worden geborgd, worden apart uitgewerkt. Dit wordt door de gemeente Borsele en de Provincie Zeeland gedaan in het Lokaal Impact Rapport.
Gebiedsverbinder
Daarnaast is de heer Raymond Knops aangesteld in de rol van gebiedsverbinder. Hij zal daarin een onafhankelijke brugfunctie vervullen tussen de verschillende partijen om in de komende periode tot een Rijk-Regiopakket te komen. Het komen tot dit pakket is een langlopend proces. Daarom heeft de minister van Klimaat en Groene Groei samen met de gemeente Borsele en Provincie Zeeland een intentieverklaring ondertekend waarin de procesafspraken van het Rijk-Regiopakket zijn uitgewerkt en waarmee we het belang van de samenwerking onderstrepen.
De gemeente Borsele heeft zelf ook initiatief genomen tot een aantal activiteiten en websites:
Eind 2022 heeft de toenmalige minister voor klimaat en energie aangegeven dat het huidige EPZ terrein in Borssele de voorkeurslocatie voor de twee nieuwe kerncentrales is. Door deze voorkeur uit te spreken kunnen technische onderzoeken worden gestart die normaal gesproken pas plaatsvinden nadat een definitieve locatie is aangewezen. Hiermee maakt het ministerie op een verantwoorde manier snelheid met de voorbereiding van de twee nieuwe kerncentrales. In de technische onderzoeken wordt gekeken of twee kerncentrales op de voorkeurslocatie in Borssele passen, hoeveel tijd dit kost en wat de bouw gaat kosten. Meer informatie over technische onderzoeken leest u hier.
Hoewel een politieke voorkeur is uitgesproken voor Borssele, is het belangrijk om de projectprocedure zorgvuldig uit te voeren. Daarom worden, naast Borssele, ook andere locaties onderzocht. Dit moet ook volgens de Nederlandse wet. Op deze manier kunnen de effecten op de (leef)omgeving bij de bouw van twee kerncentrales op alle geschikte locaties namelijk vergeleken worden. De projectprocedure levert belangrijke informatie op die nodig is bij de besluitvorming over de locatie.
.
Om goed en snel aan de slag te gaan met de voorwaarden nemen Rijk en Regio de voorwaarden zoveel mogelijk op in al lopende processen. Zo kunnen we de voorwaarden daadwerkelijk gebruiken en toepassen:
Vergunning: Voorwaarden kunnen een rol spelen in de vergunningverlening, als voorwaarde om een vergunning te geven door bijvoorbeeld de Rijksoverheid of de provincie.
Contract: Voorwaarden kunnen een rol spelen in de technische haalbaarheidsstudie, in het kijken of een nieuwe kerncentrale haalbaar is en in de contacten met bedrijven die interesse hebben in het bouwen van zo’n centrale.
Rijk-regiopakket: Voorwaarden die niet via vergunningen of contracten terugkomen, geven we een andere plek. Dit wordt door de gemeente Borsele en de Provincie Zeeland gedaan in het Lokaal Impact Rapport. Daarna wordt deze opgenomen in een separate overeenkomst in het Rijk-Regiopakket.
Voor de uiteindelijke afspraken in het Rijk-Regiopakket geldt dat dit pakket proportioneel moet zijn tot wat we willen bereiken, en moet passen in het Nederlandse energiesysteem. Ook moeten de afspraken vanzelfsprekend juridisch haalbaar zijn en overeenkomstig zijn met wettelijke normeringen. Deze uitgangspunten zijn ook in andere regio’s toepasbaar als Borsele niet de definitieve locatie wordt van de nieuw te bouwen kerncentrales.
De komende tijd gaan het Rijk, de Provincie Zeeland en de gemeente Borsele het gesprek aan over de voorwaarden. Zo gaan de voorwaarden bijvoorbeeld over verschillende fases van de bouw of exploitatie. Ook gaan een deel van de voorwaarden over andere energieprojecten waar bijvoorbeeld TenneT en Gasunie over gaan. Samen met hen gaat het Ministerie van Klimaat en Groene Groei kijken naar de haalbaarheid van deze voorwaarden. De gemeente Borsele en provincie Zeeland zullen daarbij intensief contact onderhouden met zowel inwoners als bedrijven in Borsele en overige Zeeuwse overheden en belanghebbenden.
Het komen tot een Rijk-Regiopakket vergt een zorgvuldig proces. Daarom heeft het Ministerie van Klimaat en Groene Groei met de gemeente Borsele en Provincie Zeeland een intentieverklaring ondertekend waarin de procesafspraken van het Rijk-Regiopakket zijn uitgewerkt en waarmee we het belang van de samenwerking onderstrepen.
Raymond Knops zal de rol van gebiedsverbinder vervullen. Hij vervult in deze rol een onafhankelijke brugfunctie tussen de verschillende partijen om in de komende periode tot een gedragen Rijk-Regiopakket te komen. De Borselse en Zeeuwse voorwaarden zijn hier een belangrijke basis voor. Het Rijk-Regiopakket wordt voorbereid door gemeente Borsele, provincie Zeeland en het Rijk. De gebiedsverbinder adviseert de partijen hierin.
Raymond Knops heeft in zijn tijd als staatssecretaris namens het kabinet het compensatiepakket ‘Wind in de Zeilen’ gecoördineerd. Hij is daarmee een bekend gezicht in Zeeland.
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei, provincie Zeeland en gemeente Borsele verwachten dat een onafhankelijke adviseur gaat helpen in het proces om tot rijkregio-pakket te komen. Raymond Knops is een ervaren en onafhankelijk bestuurder die gevraagd en ongevraagd advies geeft in dit belangrijke proces en een brug kan slaan tussen het rijk en de regio. De samenwerking tussen het ministerie van Klimaat en Groene Groei, provincie Zeeland en gemeente Borsele verloopt constructief.
De rol van gebiedsverbinder verschilt van die van de omgevingsmanager kernenergie Piet Sinke. De omgevingsmanager kernenergie zal namens het ministerie van Klimaat en Groene Groei contact houden met inwoners, bedrijven en overheden over de ontwikkelingen van de mogelijke nieuwbouw van twee kerncentrales in Zeeland. De gebiedsverbinder heeft een onafhankelijke rol.
Borssele is in 2022 aangewezen als voorkeurslocatie voor de nieuwbouw voor twee kerncentrales. Om deze reden is de Minister al van start gegaan met het voorbereiden van een Rijk-Regio pakket voor Borsele en de provincie Zeeland. Uiterlijk begin 2025 publiceert het ministerie van KGG de concept- notitie reikwijdte en detailniveau waarin duidelijk wordt welke locaties precies onderzocht gaan worden voor de nieuwbouw van twee kerncentrales. Dan zal er opnieuw gekeken moeten worden naar de inzet van participatie rond voorwaarden in andere gebieden.
