Een van de ambities van het kabinet is ‘een klimaatneutraal Nederland in 2050’. Het kabinet wil dat daarvoor de elektriciteitsproductie uiterlijk in 2040 CO2-neutraal is. Kernenergie kan een belangrijke bijdrage leveren aan deze doelstelling. Het kabinet wil kernenergie in Nederland behouden en uitbreiden. Waarom kiest het kabinet hiervoor?
Waarom kernenergie?
Kernenergie vormt een goede aanvulling op zon- en windenergie, omdat kerncentrales geen CO2 uitstoten. De levering van elektriciteit door kernenergie is niet afhankelijk van het weer, zoals bij het opwekken van wind- en zonne-energie. Dat betekent dat de elektriciteitsproductie heel constant is. Het opwekken van elektriciteit door kerncentrales levert 24 uur per dag energie. Het is dus een betrouwbare bron van energie. Een kerncentrale produceert relatief veel elektriciteit, terwijl het weinig ruimte in beslag neemt in vergelijking met bijvoorbeeld windparken. Kerncentrales hebben een lange levensduur. In een kerncentrale wordt over een lange periode van 60 tot 80 jaar veel elektriciteit opgewekt.
Nederland heeft verschillende schone energiebronnen nodig om de klimaatdoelen te halen en in 2040 geen CO2 meer uit te stoten bij de opwekking van elektriciteit. Een spreiding van de energievoorziening over meerdere bronnen is daarom verstandig. We moeten (blijven) voldoen aan de groeiende energiebehoefte. Het zorgt er voor dat Nederland minder kwetsbaar en afhankelijk is van levering uit het buitenland, zoals nu bij olie en gas. Kernenergie kan een interessante mogelijkheid zijn om naast elektriciteit ook warmte of waterstof te produceren.
Opgaven
Het kabinet wil kernenergie in Nederland behouden en uitbreiden.
Het kabinet zet daarom in op:
Mits dat veilig kan: bedrijfsduurverlenging huidige kerncentrale in Borssele.
Voorbereidende stappen voor komst twee nieuwe kerncentrales.
Actualisatie Nationaal Programma Radioactief Afval.
Bijdrage van de nieuwe kerncentrales aan de elektriciteitsproductie
De voorbereidingen van het kabinet zijn gericht op de bouw van twee generatie III+ reactoren. Dit is het modernste type reactor met verbeteringen op het gebied van veiligheid, bedrijfsduur, brandstoftechnologie en efficiëntie. Zij zullen elk een vermogen van 1000 tot 1650 megawatt hebben. Dit is ongeveer 9 tot 13% van het totale toekomstige elektriciteitsaanbod (richtjaar 2035).
"Kernenergie kan in de energiemix een aanvulling zijn op zon, wind en geothermie en kan worden ingezet voor de productie van waterstof. Ook maakt het ons minder afhankelijk van de import van gas. Daarom blijft de kerncentrale in Borssele langer open, met uiteraard oog voor de veiligheid. Daarnaast zet dit kabinet de benodigde stappen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Dat betekent onder andere dat wij marktpartijen faciliteren bij hun verkenningen, innovaties ondersteunen, tenders uitzetten, de (financiële) bijdrage van de overheid bezien, regelgeving waar nodig in orde maken. Ook zorgen we voor veilige, permanente opslag van kernafval."
Bron: Coalitieakkoord 2021
Gezien de groei van de elektriciteitsvraag na 2035 is het goed om te onderzoeken of eventuele verdere uitbouw van kernenergie, dus in aanvulling op de twee geplande centrales, interessant is. Mogelijk ook op andere plaatsen dan de waarborglocaties. Dat wordt beschreven in het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Het concept-NPE wordt eind tweede kwartaal 2023 verwacht. Alle argumenten van een brede, stabiele en diverse energiemix, maar ook betaalbaarheid, afval enzovoorts moeten in ogenschouw worden genomen om te bezien in hoeverre meer kernenergie (naast de twee nieuw geplande centrales) gewenst is.
Er zijn sinds het ontstaan van kerncentrales steeds weer verbeteringen en vernieuwingen op het gebied van kernenergie. Zo zijn we al bij de derde generatie kernreactoren. De vierde generatie verwacht men pas in 2040. Het kabinet kiest voor het bestaande type kerncentrale generatie III+. Bij dit type is de kwaliteit bewezen in verschillende landen.
Het kabinet kijkt ook naar nieuwe ontwikkelingen om kernenergie op te wekken. Bijvoorbeeld via reactoren waarbij thorium in plaats van uranium als brandstof wordt gebruikt, of via kleinere kernreactoren. Thoriumreactoren zijn nog volop in ontwikkeling. De techniek heeft zich nog onvoldoende bewezen en is daarom nu nog geen optie.
De inzet van kleinere type kerncentrales (Small Modular Reactors, SMR’s) is volop in ontwikkeling. Kleine reactoren kunnen een optie zijn voor plekken waar niet genoeg ruimte is voor een reguliere kerncentrale, waarbij ze in de toekomst ook mogelijk grotere bedrijven van energie voorzien zonder dat het elektriciteitsnet te veel wordt belast.
Het kabinet neemt de ontwikkeling van kleinere type kerncentrales serieus en volgt de actuele gebeurtenissen op de voet. De eerste van dit type kernreactor moet nog gebouwd worden. Daarnaast zijn er veel SMR’s nodig om eenzelfde bijdrage te kunnen leveren aan het energiesysteem als een standaard kerncentrale. Daarom past dit minder goed voor de beoogde nieuwbouw. Als er in de toekomst vervolgplannen voor kernenergie komen, kan de optie met kleinere reactoren in beeld komen.
Vanuit de overheid worden alle nucleaire ontwikkelingen met grote interesse gevolgd. Een van de meest zichtbare daarvan is de komst van kleine modulaire reactoren (Small Modular Reactors, SMR’s). Voor de beoogde nieuwbouw zijn SMR’s nog niet in beeld: er is gekozen voor bewezen techniek omdat we zo meer zekerheid hebben dat kernenergie voldoende energie opwekt rond 2035. Op de langere termijn kunnen SMR’s wél interessant zijn. Kleine reactoren kunnen een optie zijn voor plekken waar niet genoeg ruimte is voor een reguliere kerncentrale. Ze kunnen in de toekomst mogelijk ook grotere bedrijven van energie voorzien, zonder dat het elektriciteitsnet te veel wordt belast. Het begrip SMR’s omvat allerlei soorten reactoren in verschillende stadia van ontwikkeling. Voor SMR’s zijn er meerdere toepassingen denkbaar. Naast de productie van elektriciteit bijvoorbeeld als bron van hoge-temperatuur warmte voor de energie-intensieve industrie, of voor de productie van waterstof.
Vanuit de doelen in de Klimaatnota is onlangs een versnellingsplan gepresenteerd. Hierin worden ontwerpers en ontwikkelaars gekoppeld aan de Nederlandse maakindustrie, zodat er sneller marktrijpe SMR’s ontwikkeld worden. De verwachting is dat de Nederlandse onderzoeks- en laboratoriumwereld versterkt moet worden om de kwaliteitscontrole op dit type producten uit te voeren. Daarnaast wordt een versterking van de ANVS voorzien, zodat zij zich voor kan bereiden op eventuele vergunningaanvragen voor SMR’s. In de Klimaatnota is hiervoor geld gereserveerd.
Kernenergie kan ook ontstaan door atoomkernen te fuseren (kernfusie). Fusie vindt plaats onder extreem hoge temperaturen waardoor de kernen van twee waterstofatomen samen een nieuw zwaarder atoom kunnen vormen. De energie die daarbij vrijkomt wordt omgezet in warmte. Kernfusie produceert minder en geen langdurig radioactief afval. Er wordt al langer onderzoek gedaan naar vormen van kernfusie, maar er bestaan wereldwijd nog geen centrales die op deze manier energie leveren. Het bevindt zich nog in de experimentele fase. De verwachting is dat kernfusie pas tussen 2040 en 2070 een bijdrage aan het energiesysteem kan leveren.
